Estonya

Estonya Avrupa’nın kuzeyinde bulunan bir Baltık devletidir. Başkenti Talin’dir. Ülke nüfusu, ağırlıklı olarak, Estonlar ve Ruslar oluşturur. Konumu sebebiyle, hareketli bir tarihe sahiptir. Dünyaya en az borcu olan ülkelerdendir. Kişi başına düşen gelir yüksektir, işsizlik oranı düşüktür. En temiz ve en güvenilir ülkelerin arasındadır. Dijital dönüşümü devrimsel niteliktedir. 

Talin

Estonya Cumhuriyeti’nin başkentidir. Dört yüz elli bin civarında nüfusa sahip bir liman şehridir. Talin, Avrupa Birliği’ne üye ülkeler arasında, en yüksek oranda Avrupa Birliği üyesi olmayan insanların yaşadığı şehir aynı zamanda…

Talin’e birçok ülkeden deniz yoluyla ulaşmak mümkün. Türkiye’den Türk Hava Yolları’nın da Talin’e direkt uçuşu var.

Talin, genel olarak otantik bir şehir, bu havayı da binaları, sokakları, bozulmamışlığı yaratıyor… Kendinizi, eski zamanlarda geçen bir film sahnesinin ortasında yemek yerken hissedebileceğiniz birçok restoran da var. Kochi Aida, Olde Hansa gibi… Olde Hansa Eski Kasaba’da yer alıyor, bunun havası sizi daha daha en bir daha eski bir filmin içindeymişsiniz gibi hissettirebilir. Mesela; bir orta çağ filmi.

Biz bir hafta sonu kaçamağı olarak, kısa zamanlı bir plan yaptık. Amacımız Eski Kasaba’yı (Old Town) görüp, Yeni Yıl Pazarı’nı ziyaret etmekti. Planda boş zaman açığa çıkınca, bir de Işık Festivaline bakalım dedik…

Old Town (Eski Kasaba)

Estonya’nın başkenti Talin’in en eski bölümüdür. Her şeye rağmen Eski Kasaba, 13. yüzyıldan kalma, bozulmamayı başarmış bir şehir planına sahiptir. 1997 yılında bu bölge UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne eklenmiştir. 

Eski Kasaba’da bulunan yapıların çoğu 13.- 16. yüzyılları arasında inşa edilmiş.

Kasaba’nın meydanında, çooook eski zamanlarda, ülke dışına sefere çıkmış olanların, büyük başarılarının ardından (her zaman büyük başarılar oluyor mudur ya da büyük başarıdan ne kastedilmektedir bilememekle birlikte) kahraman gibi karşılandığı anlatılıyor.

Buradayken; Gotik kuleleri, Arnavut kaldırımlı sokakları ve her duvarından tarihin bir sayfasını okuyabileceğiniz büyüleyici mimari ile, bir şekilde kendini korumayı başarmış Eski Kasaba’nın müthiş atmosferinin etkisinde kalınıyor.

Bir zamanlar bu kentin ziyaretçilerinin Almanya, Danimarka ve deniz aşrı ülkelerden gelen zengin tüccarların olduğunu biliyor muydunuz? 

Yeni Yıl Pazarı her yıl bu meydanda, kocaman bir yeni yıl ağacının çevresine kuruluyor. 

Eski Kasaba’da bir de buz paten pisti bulunuyor. Şehrin, yalnız yada arkadaş grubuyla çılgın olabileceği gibi, çocuklar için güvenli ve çocuklu aile dostu bir yer olduğunu da eklemeliyiz.

Talin Yeni Yıl Pazarı (Chrismas Market)

Eski Kasaba’nın kalbine, tam merkezine (The Town Hall Square) her yıl kurulan yeni yıl ağacı büyük bir özenle süsleniyor. Biz de bu atmosferi deneyimlemek istedik ve 10-11 Aralık için Talin planımızı yaptık.

Limandan yürüyerek çarşıya ulaştık ve Arnavut kaldırımları takip ederek bir sokaktan Eski Kasaba’nın merkezine ulaştık. Işıltılı, sakin, ölçülü, bir o kadar da canlı bir atmosferde, kurulan sahnenin önünden geçerek, bizi etkisi altına alan büyük ağacın yanına ulaştık. Şenlikli ortamı daha da neşelendiren çocuk gülüşmeleri, insan sohbetleri, kendi halindelikler, merak… 

Çocuğunuz varsa; “canı sıkılmaz umarım” iç sesinize cevap hemen ortamdan geliyor ve çocuklar için düzenlenmiş eğlence alanını görüp (dışarıda ve içeride) mutlu oluyorsunuz. Bingo, fazladan bir saatiniz daha oldu. 

Küçük kulübelerde satıcılar, yiyecek ve içeceğin yanında el yapımı süsler, ev dekorasyon malzemeleri, giyecekler satıyorlar. Estonyalılar ile birlikte dünyanın dört bir yanından gelen ziyaretçiler, turistler, bu büyüleyici atmosferin tadını çıkarıyor… Kalplerde kelebekler…

Yiyecekler, Street food tarzı, pratik, karbonhidrat ağırlıklıydı. Şekerlemeler, çikolatalar, kahve ve sıcak çikolatanın yanı sıra geleneksel *Glögi*’nin tüm çeşitlerini bulmak mümkün. Pancake gibi çocukların çok sevebileceği atıştırmalıklar da satılanlar arasındaydı. Pek tabi ki kebap da daima bizimle…

May the kebap be with us.

Bir stanttan gelen güzel kokuları takip ederek, bademin farklı şekilde kavrulduğu bir lezzeti de tatmış olduk. Şeker, tarçın, zencefil, biber, karanfil, vanilya aroması, az yağlı krema, badem kavruluyor, sıcacık külahlara konularak satılıyor. 

Olde Hansa’nın usta aşçıları, lezzetli tatlı bademi ortaya çıkarmak için 14. yüzyıl tarifleriyle çalışmışlar. Bu tatlının sarhoşluğa karşı da koruma sağladığına inanılıyormuş. (Son kısmını denemedik…)

El işi dekoratif ürünler tahta ve keçeden, oyuncaklar tahtadan, giysiler yün ve keçeden yapılmıştı. 5 ila 10 euro arasında gönülleri hoş tutacak küçük bir hediye alınabilecekken, el işi standart (özel bir dizayn yada patente sahip olmayan) ürünlerde fiyatlar (gümüş yada başka değerli bir maden kullanılmamışsa) 100 – 150 euro civarlarına kadar uzayabilmekteydi. Daha özellikli bir şeyler arayanlar için 150 euro ve üstü harcama yapılması gerekli gibi görünmekteydi… 

Talin’de kurulan bu Pazar, 2019 yılında en iyi Pazar seçilmiş… 

2022 yılı için organize edilen Pazar, Belediye Sarayı Meydanı’nda (The Town Hall Square)
25 Kasım 2022- 8 Ocak 2023 tarihlerinde, saat sabah 10:00’dan akşam 20:00’ye kadar ziyaretçilere açıktı. Önümüzdeki senelerde plan yapmak isterseniz, arama motorlarına Tallinn Chrismas Market yazmanız ve karşınıza çıkan resmi web sitesini ziyaret etmeniz, güncel bilgilere erişmenizi sağlayacaktır.

*Kuzey Avrupa’nın resmi içeceği Glögi (Yada Glögg)*
Kelime anlamı, sıcak şarap olan, İskandinavlara ait olarak da bilinen bir içecek türü Glögi. Baharatlıdır (karanfil, tarçın, kakule ve zencefil), sade yada alkolle tüketilebilir. İçine kuru üzüm, portakal dilimi, badem atarak aroması zenginleştirilebilir. Marketlerden alınan, meyve suyu bazlı Glögi’ler sıcak tüketiliyor (daha sert, rom bazlı glögi türleri de bulmak mümkündür), soğuk kış zamanlarında içinizi ısıtıyor.
Ağırlıklı olarak marketlerde satılan, meyve suyu bazlı olanları farklı alkol türleri ile karıştırarak da tüketmeyi seçebilirsiniz (örneğin; bir miktar sert içki ya da punsch).
Kış aylarında, özellikle de Noel döneminde geleneksel bir İskandinav içeceği. Kasım ayının sonundan itibaren, her yerde bu içecekten bulmak mümkündür.
Glögi, eski zamanlarda, sıcak şarap yada likör olarak soğuk havada uzun yol kat edenler tarafından tüketilen bir içecekmiş. İçimizi ısıtan, keyifli bir içecekti.

Işık Festivali “Harikalar Diyarında”

Lewis Caroll’un “Alice Harikalar Diyarında”sından bir harika. İşte bu masaldan esinlenerek kurgulanmış büyüleyici bir alan. Her yer ışıl ışıl ışıklı, alışkın olduğumuz lunapark araçları, masal karakterleri, illüzyonlar, kurgulanan bu dünyadaki bildiğimiz sıradan park bile.

Beyaz tavşanı takip edin

Kuzey yarım kürenin kısa günlerinin, yerdeki kocaman kar yığınlarının, hava sıcaklığı eksi bilmem kaç derecede olması fakat sizin içinizdeki heyecanın ısıttığı bünyenizle çocuklar gibi şen olmanız… Giriş sırasında beklerken yediğiniz rüzgara karşı kovalamaca oynuyorsunuz ve hiçbir şey sizi rahatsız etmiyor. Sonra sıradaki diğer insanlar da aynı şeyi yapıyorlar. Ortam daha da şenleniyor. Çocuklar gidip kar yığınlarının üstünden kayıyorlar, kayak – kızak takım da yok, oturup kayıyorlar, herkesin suratında gülümseme.

Uzun bir kuyruğun ardından; illüzyonlar, renkler, müzik ve sihirle dolu bir dünyaya girmiştik. Devasa el yapımı heykellerin arasında yürürken, hoparlörden yayınlanan hikayelere kulak verdik. Ve hiçbir şey anlamadık, çünkü Estonca’ydı. (Olduk mu tepe taklak?) 

Esinlenilen hikayenin detaylarına özenle yer verilmiş, hepsine ayrı özel bir alan ayrılmıştı. Büyülü çiçeklerle dolu orman, dev mantarlar ve daha birçok şey… Gizemli bir şeyin içerisinde olma hissini yaşatmayı başarmış, şık bir ortamdı. Yaşa Estonya! Yaşa Talin!

Ulaşım/Yeme/İçme/Konaklama

Estonya, diğer kuzey ülkelerine göre daha uygun bütçelerle ziyaret edebileceğiniz bir ülke. Bütçenize göre mekanlar bulabilirsiniz. Sokak yiyecekleri, bilindik fast food zincirleri, modern dizayn edilmiş restoranlar yada yukarıda bahsettiğim gibi otantik restoranlar yada kafeler yardımıyla damak tadınıza, ruh halinize uygun yeme/içme ihtiyacınızı karşılayabilirsiniz.

İki kişi, içecek seçimlerine göre değişiklik göstermekle birlikte, kabaca 20 euro – 200 euro arasında gibi düşünülebilir. Dünyanın her yerinde olduğu gibi, içecek tercihiniz, cüzdanınızdan çıkanlara direkt etki edecektir.

Otantik restoranlar, aralık ayında, firmaların da yeni yıl kutlamaları sebebiyle yoğun olabilir, biz böyle bir döneme denk geldik. Genel olarak, yılın hangi zamanı olursa olsun, özellikli restoranları bir aramak, uygunluk sormak ve rezervasyon yaptırmak iyidir. 

Finlandiya’dan, İsveç’ten, (Norveç’ten -diğerlerine göre uzun bir yol- Danimarka üzerinden kara yolu yada İsveç üzerinden deniz yolu mümkün. İsveç, Norveç ve Danimarka’dan direkt uçuşlar da var.) deniz yoluyla Talin’e direkt seyahat edilebiliyor. Örneğin Helsinki’den Talin’e Tallink ile seyahat edebilirsiniz. Megastar ve Mystar adında iki çeşit feribot var. Arabasız seyahat 140 euro civarlarında, arabanız için 100 euro kadar bir tutar daha eklemelisiniz. Feribotların içi tüm ihtiyaçlara uygun dizayn edilmiş; yeme/içme dışında, oyun alanları, market, sanal oyun bölümleri de bulunmakta idi. Viking Line adında bir firma daha var. 

Yolculuk yaklaşık 2 saat sürüyor. Deniz yolcuğu için uzun bir zaman gibi düşünülebilir fakat bu feribotlarla zamanın nasıl geçtiğini anlamayacağınıza bahse varım.

Konaklama için de bütçenize göre bir otel bulabilirsiniz, üstelik de şehir merkezinde… Beklentilerinize göre fiyatlar değişecektir. Havuzu, spası olan bir otel mi, aman canım zaten uyumaya gideceğiz bir yatak olsun yeter mi? Bunun kararının ardından tercihinizi yapabilirsiniz. Zorluk çekmeyeceğiniz bir alan burası. 

Toplu taşıma araçları yaygın, ulaşılabilir. Çocuklu iseniz, taksi alternatifi de değerlendirilebilir. Fiyatlar standart. Aman efendim şu lokasyondan binsem farklı mı öderim gibi bir endişeniz olmuyor. Fakat daha ucuz ve konforlu bir opsiyon olarak, Avrupa’da bir yere seyahat ederken, telefonunuzda UBER uygulamanızın kurulu olmasını tavsiye ederiz. 

Tüm bunlardan sonra şiddetle tavsiye edeceğim şey; Talin’de yürümelisiniz. 

Diğer notlar;

• Estonya’da adı konmamış fakat yaşanmakta olan bir alkol turizmi var. Alkol ucuz. 
• Şehirde bazı siyasi görüşlerin anti-propagandasının yapıldığını gözlemleyebilirsiniz. Bunun nedeni, ülkenin tarihi diye düşünüyorum.
• Visit Tallinn sitesinden alternatif ve güncel yapılabilecekler hakkında bilgi alabilirsiniz:
  https://visittallinn.ee/
• Eski Kasaba Hikayelerini dinlemeyi de planınıza dahil edebilirsiniz (Old Town Stories). Yeni yıl programında hafta sonları bu program da vardı, yine web sitesinden güncel zaman bilgilerini kontrol etmek de fayda vardır.
• Çocuklu aile dostu olduklarından tam anlamıyla emin olmamakla birlikte, bahsi geçen restoranların linklerini ekliyorum: https://www.oldehansa.ee/ https://kochiaidad.ee/en/kochi-aidad/
• Hemen hemen her Avrupa ülkesinin bir klasiği olan Chrismas Market için ülke şehrinin ismini ve devamında Chismas…..blabla yazmanız sizi sonuca götürecektir. Hepsinin kendine özel bir internet sitesi var, çünkü bu çok ciddi bir pazar, öyle böyle değil. Talin’inkini ekliyorum: http://christmasmarket.ee/en/

• Biletleri aracı firmalardan temin edebilirsiniz, kendiniz almak isterseniz aracı siteleri (sky scanner, booking gibi) kullanabilirsiniz. Bu, gitmek istediğiniz ülkenin de hava yolu firma yada firmaları hakkında bilgi sahibi olmanızı sağlar ve alternatiflerinizi genişletebilir.
  (Aktarmasız uçuş aramanızı tavsiye ederim, bulamazsanız diğer alternatif yada tarih kontrolü mantıklı olabilir.)

THY’nin birçok ülkeye, birçok şehre direkt uçuşu var. THY’nin sitesinden de kontrol edebilirsiniz. 

• Feribot siteleri:
  https://www.tallink.com/
  https://www.vikingline.com/
• Sadece Estonya için Türkiye’den direkt gezi/seyahat planı yapmak çok mantıklı olmayabilir. Olur da bir gün kuzeye çıkmaya niyetlenirsiniz; (Belki bir Danimarka), Norveç, İsveç, Finlandiya + Baltık ülkelerine bir seyahat planlaması (eğer direkt Estonya ile ilgili özel bir planınız yoksa) daha dolu ve anlamlı olabilir diye düşünüyorum.
• Fotoğraflarda net çıkmış insan yüzlerini siyah ile kapattım.
  Talin’de karşılaştığımız herkes, son derece yardım sever, nazik ve güler yüzlüydü.
• Otantik, turistik restoranlarda av eti ve ayı eti de servis ediliyordu. (Denemedim, bu nedenle mi bir arda olamadım… ceceli oldum: pişman mıyım? asla… …bla bla bla)
• Kalev, 1806 yılında temelleri atılmış çikolata markasıdır. Deneyimsel ürünleri bulunmaktadır; Sarımsaklı çikolata gibi…

Teşekkürler!